Θα έχεις ακούσει τριγύρω σου για το φαινόμενο της «πρώιμης ήβης» που γιγαντώνεται! Εάν είσαι γονέας ή φροντίστρια, δε χρειάζεται πανικός- πάρε μια βαθιά ανάσα. Στο άρθρο αυτό μιλάμε για τους παράγοντες που οδηγούν στην πρώιμη ήβη και τα πρακτικά βήματα που μπορούν να υποστηρίξουν ένα κορίτσι σε πρώιμη ήβη.

Είναι κατ’ αρχάς βοηθητικό για την αντίληψή σου να γνωρίζεις ότι η ήβη μετράται με βάση την Κλίμακα Τάννερ (Tanner Scale). Ο Tanner δημιούργησε αυτή την κλίμακα to 1969 μελετώντας λευκά παιδιά στις πιο φτωχές γειτονιές των ΗΠΑ. Επομένως, σημαντικό είναι να λάβουμε υπ’ όψην ότι η Κλίμακα αυτή δεν αντανακλά την ήβη στο γενικό πληθυσμό, καθώς τα συγκεκριμένα παιδιά ήταν υποσιτισμένα.

Τα στάδια της εφηβείας

Η εφηβεία στα κορίτσια, όπως και στα αγόρια, έχει στάδια. Θεωρείται κανονικό να ξεκινά από τα 8 έως τα 13 χρόνια. Το πρώτο στάδιο είναι η «thelarche» ή αλλιώς θηλαρχή (σταδιακή εμφάνιση μαστών), από τα 11 έτη. Το επόμενο στάδιο είναι η «adrenarche» ή αλλιώς αδρεναρχή, όταν εμφανίζονται τρίχες στις μασχάλες και το εφήβαιο. Το τρίτο στάδιο είναι η εμμηναρχή η οποία ξεκινά με βάση την Κλίμακα Τάννερ στα 13-14 έτη.

Θα πρέπει να κάνουμε μια σαφή διάκριση ανάμεσα στην «πρώιμη ήβη», που δεν αποτελεί μια παθολογική κατάσταση, και την «precocious puberty» (ή αλλιώς «πρόωρη ήβη»), η οποία ξεκινά πριν τα 8 έτη και ταξινομείται ως παθολογική. Η πρόωρη ήβη όχι μόνο ξεκινά κάτω από τα 8, αλλά έχει και ραγδαία εμφάνιση των συμπτωμάτων ήβης. Δυστυχώς, τα περισσότερα ελληνικά άρθρα που θα βρει κανείς στο internet ταυτίζουν την πρώιμη ήβη με την πρόωρη ήβη.

Ισχύει ότι η εφηβεία ξεκινά νωρίτερα στα κορίτσια τα τελευταία χρόνια;

Ναι, ισχύει. Με βάση μεγάλες μεταναλύσεις σε παγκόσμιο επίπεδο, από το 1997 μέχρι το 2013 η πρώιμη ήβη ξεκινά κατά 3 μήνες νωρίτερα κάθε δεκαετία. Έχει επίσης παρατηρηθεί όχι μόνο ότι η εφηβεία ξεκινάει πια κατά 2-3 χρόνια νωρίτερα, αλλά και ότι η συνολική διάρκεια της εφηβικής περιόδου έχει αυξηθεί. Έρευνα του 2024 έδειξε ότι χρειάζεται περισσότερος χρόνος προκειμένου να ρυθμιστεί η περίοδος (4-5 μήνες), να έρχεται δηλαδή σε μηνιαία βάση.

Η μετατόπιση της εφηβείας δεν είναι πάντα παθολογική, όμως είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε ότι συμβαίνει. Η αιτία αυτής της μετατόπισης αφορά χημικούς, περιβαλλοντικού και κοινωνικούς παράγοντες. Η τρέχουσα επιστημονική έρευνα δείχνει ότι η πρώιμη ήβη σχετίζεται με τις εξής αιτίες:

• Το χρόνιο στρες δίνει ερέθισμα στην έκκριση κορτιζόλης και αυτή με τη σειρά της ενεργοποιεί την υπόφυση που ευθύνεται για την πρώιμη ήβη.
• Τα προϊόντα που περιλαμβάνουν χημικά (ECDs), όπως phthalates, parabens, BPA (Bisphenol A), μιμούνται τα οιστρογόνα.
• Τα φυτοφάρμακα ή εντομοκτόνα στα λαχανικά, όπως το DDT, επίσης μιμούνται τα οιστρογονα.
• Η παθολογική παιδική παχυσαρκία, μια κατάσταση στην οποία εκκρίνεται η ουσία λεπτίνη, που ερεθίζει την υπόφυση.

Τα ρίσκα της πρώιμης ήβης

Το βασικότερο ρίσκο υγείας που έρχεται με την πρώιμη ήβη είναι η έκθεση σε οιστρογόνα για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, όπως και η έκθεση στην κορτιζόλη. Τα αυξημένα οιστρογόνα και η κορτιζόλη σχετίζονται με μεγαλύτερο ρίσκο εμφάνισης καρκίνου του μαστού, διαβήτη, και του συνδρόμου πολυκυστικών ωοθηκών.

Επίσης, έχει καταγραφεί ότι πολλά κορίτσια αποκτούν στρες με την έναρξη της πρώιμης ήβης είτε επειδή ο περίγυρός τους την θεωρεί παθολογική κατάσταση, είτε επειδή οι συνομήλικοί τους αντιμετωπίζουν διαφορετικά από άλλα κορίτσια.

Πώς μπορώ να βοηθήσω την κόρη μου;

Πρώτον, ακολούθησε μια σωστή διάγνωση. Η ολοκληρωμένη διάγνωση δεν περιλαμβάνει μόνο ορμονικό προφίλ (οιστρογονα, τεστοστερόνη, προγεστερονη κ.α.), αλλά και ακτινογραφία χεριού και καρπού για να αξιολογηθεί η ωριμότητα των οστών. Εάν υπάρχουν πολύ πρώιμα και ραγδαία εξελισσόμενα συμπτώματα πρέπει να αποκλειστούν άλλες σπάνιες παθολογίες όπως το σύνδρομο Ms-cune-Allbright, όγκοι, αδενική υπερπλασία και διαταραχές γονάδων.

Δεύτερον, μίλα στην κόρη σου υποστηρικτικά. Σημαντικό είναι να μην μεταφέρουμε το άγχος μας στα κορίτσια, όπως και να μην ονοματίσουμε την πρώιμη ήβη ως κάτι μη-κανονικό. Δεν είναι λίγες οι φορές που για ένα συγκεκριμένο σώμα είναι κανονική. Εάν χρειαστεί αγωγή και πάλι μιλάμε ενθαρρυντικά για το σώμα της και εξηγούμε ότι πρόκειται για μια προσωρινή κατάσταση. Σημαντικό είναι επίσης να μην συμπεριφερόμαστε στα κορίτσια ως πιο μεγάλες, γιατί η συναισθηματική ηλικία ακολουθεί την αριθμητική ηλικία τους, όχι στην ορμονική. Μπορούμε επίσης να ρωτήσουμε την κόρη μας εάν έχει παρατηρήσει οι άνθρωποι να της μιλάνε σαν να είναι πιο μεγάλη- ίσως αυτό να την βοηθήσει να προστατευτεί και να έχει καλύτερη συνείδηση της κατάστασης.

Τρίτον, αποφάσισε για την όποια θεραπεία με βάση κλινικά κριτήρια. Τις πιο πολλές φορές δεν χρειάζεται καμία θεραπεία, εκτός εάν η ήβη έχει ξεκινήσει πριν τα 8-9 έτη. Το εάν θα δοθεί ορμονική θεραπεία, εξαρτάται από συγκεκριμένους παράγοντες που πρέπει να συνεκτιμηθούν από την ιατρική σου ομάδα:

1. Την ηλικία εμμηναρχής
2. Το ρυθμό ανάπτυξης της ήβης. Πιο συγκεκριμένα, πόσο γρήγορα το κορίτσι περνά από την θηλαρχή, στην αδεναρχή και έπειτα στην εμμηναρχή.
3. Επίπτωση στο ύψος.
4. Συναισθηματική κατάσταση.

Οι ορμονικές θεραπείες έχουν επιπτώσεις τόσο βραχυπρόθεσμες όσο και μακροπρόθεσμες. Επομένως, στην απόφαση λαμβάνεται υπ’όψην πρωτίστως ο ρυθμός ανάπτυξης της ήβης και η οστική ωριμότητα. Η ωριμότητα των οστών είναι καίρια επειδή όταν είναι πολύ ώριμα οι πλάκες των κοκάλων που δίνουν την ανάπτυξη κλείνουν πιο νωρίς, και έτσι μένει στάσιμο το τελικό ύψος των κοριτσιών.

Δεν υπάρχουν βοτανικές θεραπείες και συμπληρώματα για την παύση της πρώιμης ήβης, παρά μόνο σκευάσματα και βότανα που μπορούν να καθυστερήσουν το ρυθμό των συμπτωμάτων.

Τέταρτον, ελαχιστοποιούμε την έκθεση των κοριτσιών στα χημικά που επιβαρύνουν. Αλλάζουμε καθαριστικά και καλλυντικά προϊόντα. Προτιμάμε γυάλινα μπουκάλια και παγούρια. Αποφεύγουμε να τυλίγουμε το φαγητό σε μεμβράνη και να βάζουμε ζεστά φαγητά μέσα σε πλαστικά τάπερ. Αποφεύγουμε τα έπιπλα που έχουν επιβραδυντικά φλόγας. Ενισχύουμε την καθημερινή άσκηση για την καύση του λίπους που συνδέεται με την μείωση των οιστρογόνων.

Πέμπτον, μειώνουμε τα επίπεδα στρες του παιδιού μας. Το πλαισιώνουμε συναισθηματικά, και επιδιώκουμε να έχει σχέσεις και με άλλες ενήλικες γυναίκες που εμπιστεύεται να μιλήσει. Προσφέρουμε αφεψήματα που προωθούν την χαλάρωση: χαμομήλι, πασιφλόρα, λουΐζα. Το μαγνήσιο ή η μελατονίνη σε χαμηλές δόσεις σε αυτή την ηλικία είναι κατάλληλα. Χρησιμοποιούμε αποτοξινωτικά στο μαγείρεμα: σκορδο, κουρκουμάς, άγρια χόρτα, κόλιανδρο.

Για το άρθρο αυτό διαβάσαμε και παρακολουθήσαμε σεμινάριο με την Aviva Romm (avivaromm.com/the-new-puberty/)